XML

XML (Extensible Markup Language) XML – kengaytiriladigan belgilash tili bo‘lib, ma’lumotlarni saqlash va tashish uchun mo‘ljallangan. Uning asosiy vazifasi ma’lumotlarni inson va mashina o'qiydigan formatda ifodalashdan iborat.

XML HTMLga o‘xshash belgilash tilidir, lekin HTML ma’lumotlarni namoyish qilishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, XML ma’lumotlarni tuzilishini va mazmunini tavsiflashga qaratilgan.

XMLning asosiy xususiyatlari: Kengaytiriluvchanlik: XML o‘zining belgilash elementlarini yaratish imkonini beradi, bu esa turli xil ma’lumotlar tuzilmalarini ifodalashda moslashuvchanlikni ta’minlaydi.

Platformalaro moslik: XML turli operatsion tizimlar va dasturiy ta’minotlar bilan mos keladi, bu esa ma’lumotlarni almashishni osonlashtiradi. Inson o‘qiydigan format: XML matn formatida bo‘lgani uchun, uni inson o‘qishi va tahrir qilishi mumkin.

Ierarxik tuzilma: XML elementlari o‘zaro joylashishi mumkin, bu esa murakkab ma’lumotlar tuzilmalarini ifodalash imkonini beradi. Validatsiya: XML hujjatlari maxsus sxemalar (DTD yoki XSD) yordamida tekshirilishi mumkin, bu esa ma’lumotlarning to‘g‘riligini va yaxlitligini ta’minlaydi.

XMLning asosiy elementlari: Elementlar: XML hujjatining asosiy qismlari bo‘lib, ular boshlang‘ich va tugash teglaridan iborat bo‘ladi. Misol uchun: `... `. Attributlar: Elementlarga qo‘shimcha ma’lumot berish uchun ishlatiladi. Ular teg ichida nom va qiymat juftligi sifatida yoziladi.

Misol uchun: ``. Teglar: Elementlarni belgilash uchun ishlatiladi. Boshlang‘ich teglar `` ichida, tugash teglar esa `` ichida yoziladi. Matn: Elementlar ichida joylashgan ma’lumotlar. Izohlar: XML hujjatiga izohlar qo‘shish uchun ishlatiladi. Ular `` ko‘rinishida yoziladi.

XMLdan foydalanish sohalari: Ma’lumotlar almashinuvi: Turli xil tizimlar o‘rtasida ma’lumotlarni almashish uchun keng qo‘llaniladi. Masalan, vebservislar orqali ma’lumotlar almashinuvida. Konfiguratsiya fayllari: Dasturlarning konfiguratsiya sozlamalarini saqlash uchun ishlatiladi.

Ma’lumotlar bazalari: Ba’zi ma’lumotlar bazalari XML formatida ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash imkoniyatini beradi. Vebsahifalar: XML vebsahifalarda ma’lumotlarni saqlash va ko‘rsatish uchun ishlatilishi mumkin (masalan, RSS feedlar).

Ofis dasturlari: Ko‘pgina ofis dasturlari (masalan, Microsoft Office) o‘z hujjatlarini XML formatida saqlaydi.

XMLning afzalliklari: Ma’lumotlarni tuzilishini aniq ifodalash: XML ma’lumotlarni ierarxik tuzilishda ifodalash imkonini beradi, bu esa ma’lumotlarni tushunishni va qayta ishlashni osonlashtiradi.

Platformalaro moslik: XML turli platformalarda ishlaydigan tizimlar o‘rtasida ma’lumotlarni almashishni ta’minlaydi. Keng qo‘llanilish: XML ko‘plab sohalarda keng qo‘llaniladi, bu esa turli xil dasturiy ta’minotlar va texnologiyalar bilan integratsiyalashuvni osonlashtiradi.

Standartlashtirilgan: XML W3 C (World Wide Web Consortium) tomonidan standartlashtirilgan, bu esa uning barqarorligini va moslashuvchanligini ta’minlaydi.

XMLning kamchiliklari: Hajmi: XML hujjatlari odatda binariy formatlarga qaraganda kattaroq hajmga ega bo‘ladi, chunki ular ko‘plab teglarni o‘z ichiga oladi. Qayta ishlash tezligi: XML hujjatlarini qayta ishlash binariy formatlarga qaraganda sekinroq bo‘lishi mumkin.

Murakkablik: Murakkab XML sxemalarini yaratish va tahrirlash qiyin bo‘lishi mumkin. Xulosa: XML ma’lumotlarni saqlash va tashish uchun kuchli va moslashuvchan vositadir.

Uning kengaytiriluvchanligi, platformalaro mosligi va standartlashtirilganligi uni ko‘plab sohalarda keng qo‘llanilishiga sabab bo‘lgan. Garchi uning kamchiliklari mavjud bo‘lsada, XML ma’lumotlar bilan ishlashda muhim rol o‘ynaydi.